Ayna sinir hücreleri
SUBLİMİNAL MESAJLAR VE DAVRANIŞLARIMIZA ETKİLERİ 1.BÖLÜM
Sinan Eraslan
Ayna sinir hücreleri
1990’larda bilim adamları memelilerde beynin nasıl işlediğini, şartlandığını, öğrendiğini ve bir şeye karşı niçin alâka duyduğunu anlamak için bir seri çalışma yaptılar. Bunlardan birinde maymunların beynine elektrik voltajlarını kaydeden elektrotlar yerleştirdiler. Daha sonra maymunlara muz verdiler. Bilim adamları, maymunların muzları yeme esnasında beyinlerinin bazı bölgelerinde (premotor kortekste F5 bölgesi ve Broca alanı gibi) elektriklenmeler ve voltaj artışları gözlediler. Bu arada bir bilim adamı maymunun karşısında iştahla muz yemeye başlayınca, maymun muz yemediği hâlde, sanki muz yiyormuş gibi beyninden yüksek voltajlarla cevap vermeye başladı. Enteresan şekilde, bir başkası aynı işi yaparken, beyindeki aynı merkeze ait benzer bir grup nöronda elektrik faaliyetleri artıyordu. Biyolojik bir kaynak dışında, bazı hisler (iştah, şehvet, vs) tespit edemediğimiz bir yolla maymunları, insanları ve kuşları karşısındakini taklit etmeye zorluyordu. Neticede “ayna nöron” adı verilen bazı beyin hücreleri de aktif hâle geçiyordu.
Ayna nöronlar ve taklit
Ayna nöronlar, başta işitme ve görme olmak üzere bütün duyular vasıtasıyla, dış dünyadan gelen sinyalleri alıp, âdeta onların fotokopisini saklayan hücrelerdir. Bu nöronlar taklit etme ve karşıdakinden öğrenme gibi bir süreçte kendilerine verilmiş rolü hassas bir şekilde yansıtmakta ve kişiyi elinde olmadan taklide uygun hâle getirmektedir. Bu durum beynin tamamen normal bir fonksiyonudur. İnsan elinde olmadan çevresindeki kişilerin mimiklerinin, hâl ve tavırlarının tesirine girer. Aynı davranışları o ânda hemen doğrudan sergilemese bile, beynine kaydeder. Televizyonda film seyrederken acıklı bir sahne gördüğümüzde kendimizi tutamayıp ağlamamız gayet tabiî bir olaydır. Kişi elinde olmadan bu davranışı göstermektedir. Bazen kendimizi irade dışı başkalarının mimiklerini taklit ederken yakalarız veya nerede duyduğumuzu hatırlayamadığınız bir şarkının melodileri istemeden dilimize dolanır. Esneyen birinin, ortamdaki diğer kişilerin de uykusunu getirdiğini ve esnemelerin giderek arttığını çoğumuz biliriz.
Konuşma kabiliyeti ile ayna nöronlar arasında çok yakın bir münasebet vardır. Motor konuşma ile alâkalı kasların harekete geçmesinde aktif merkez olan beyindeki Broca alanı, insanlarda genellikle sol beyin yarım küresinde bulunur. Konuşma merkezi, beynimizin ön kısmındaki el hareketlerini ve maharetini kontrolde vazifeli merkeze yakındır. Buradan şunu ifade etmek mümkündür: Konuşma ile el mahareti ve konuşma esnasında serdedilen el kol hareketleri arasında yakın bir münasebet vardır. İşte ayna nöron sistemi de bu konuşma ve el mahareti merkezlerine yakın bulunmaktadır.
Devamı bir sonraki yazıda…
justsimplelearner 